W dniu 4 listopada 2015 r. w
Katolickim Liceum Ogólnokształcącym, Katolickim Gimnazjum i Katolickiej Szkole
Podstawowej odbyły się lekcje religii przeprowadzone przez ojców franciszkanów
z Niepokalanowa. Byli to: ojciec Grzegorz Szymanik i ojciec Grzegorz
Lekcje zostały przeprowadzone w
bardzo ciekawy i interesujący sposób. Ojcowie opowiadali o życiu i działalności
Świętego Ojca Maksymiliana Kolbe oraz o zakonie franciszkanów. Bardzo pięknie
przedstawili również, wspaniałe dzieło, jakim jest Rycerstwo Niepokalanej
Uczniowie w trakcie trwania tych
lekcji zadawali bardzo wiele pytań związanych z życiem i pracą ojców franciszkanów
w zakonie.
Te wyjątkowe lekcje uświadomiły
uczniom i nauczycielom jeszcze mocniej, jak trzeba żyć, aby zostać zbawionym.
Historia Zakonu Franciszkanów
Założyciel
Zakon powstał w
1209 roku, założył go św. Franciszek z Asyżu, zwany także
Biedaczyną z Asyżu, Franciszkiem Serafickim bądź Poverello (wł. – Biedaczyna).
Nazywał się Giovanni (Jan) Bernardone, urodził się w 1182 roku w Asyżu.
Pochodził z bogatej włoskiej rodziny mieszczańskiej.
Od 1208 roku wokół
Franciszka zaczęli gromadzić się towarzysze, z którymi w 1209 roku założył
zakon (tzw. I zakon franciszkański). Siedzibą zakonu była asyska kaplica Matki
Bożej Anielskiej – Porcjunkula. W 1212 r. św. Franciszek założył zakon klarysek
(tzw. II zakon franciszkański), a w 1221 r. - zakon dla ludzi świeckich (tzw.
III zakon franciszkański, od 1978 r. jego nazwa brzmi Franciszkański Zakon
Świeckich).
We wrześniu 1224
r. podczas pobytu na górze La Verna Franciszek otrzymał stygmaty na dłoniach,
stopach i na boku. Jest to pierwszy w historii udokumentowany fakt
stygmatyzacji. Zmarł 3 października 1226 roku w Porcjunkuli. 15 lipca 1228 r.
kanonizował go w Asyżu papież Grzegorz IX.
Reguła
Zakon ma własną
regułę, ułożył ją św. Franciszek z Asyżu. W 1209 roku w Rzymie zaakceptował ją
ustnie papież Innocenty III, zaś oficjalnie zatwierdził papież Honoriusz III
bullą „Solet annuere” 29 listopada 1223 roku. Reguła w pierwszym zdaniu
stwierdza: „Życie braci mniejszych polega na zachowaniu świętej Ewangelii Pana
naszego Jezusa Chrystusa przez życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości”.
Herb
Skrzyżowane dwie
ręce: Chrystusa ze śladem na dłoni po przebiciu gwoździem i św. Franciszka ( w
habicie ) ze stygmatem na dłoni. Pośrodku rąk umieszczony jest krzyż.
Symbol
Grecka litera Tau,
przypominająca kształtem krzyż. Św. Franciszek często używał litery Tau jako
podpisu i graficznego skrótu, jako swoistego rodzaju „logo” dla formy życia,
którą prowadził. Symbol pochodzi z biblijnej Księgi Ezechiela (Ez 9,4). W prorockiej wizji znak ten był
kreślony na czołach ludzi przez Boga wybranych i znajdujących się pod Jego szczególną
ochroną.
Historia
franciszkanów
Po śmierci św.
Franciszka ( w 1226 r. ) powstał między zakonnikami podział na dwie grupy.
Pierwsza pragnęła zachować pierwotny radykalizm życia założyciela, należało do
niej niewielu starszych wiekiem zakonników. Druga optowała za dostosowaniem
funkcjonowania i działalności zakonu do ciągle wzrastającej liczby braci oraz
do nowym zadań stawianych im przez Kościół. Tych była zdecydowana większość.
To napięcie
załagodził generał św. Bonawentura z Bagnoreggio (1217-1274), określany drugim
założycielem zakonu. Pod koniec XIII w. franciszkanie mieli klasztory w wielu
krajach europejskich, a ich liczba przekroczyła 30 tys. Wówczas w zakonie
pojawił się kolejny ruch reformatorski, tzw. Spirytuałowie. To oni
zapoczątkowali tzw. obserwację, czyli ruch ścisłego przestrzegania reguły. Ruch
ten w połowie XV w. znalazł wielkiego protektora w osobie św. Bernardyna ze
Sieny (1380-1444), wikariusza generalnego zakonu.
W 1517 r. papież
Leon X zwołał w Rzymie kapitułę wszystkich franciszkanów, zarówno obserwantów,
jak i tych, którzy stanowili trzon zakonu – konwentualnych, którzy sprawowali
nad obserwantami formalną władzę. Do 1517 r. zakon miał jednego generała, był
nim zawsze franciszkanin z głównego nurtu (konwentualnych).
Na tej kapitule
obserwanci otrzymali niezależność, zostali nazwani Braćmi Mniejszymi Regularnej
Obserwy, została im powierzona pieczęć zakonu. Ta decyzja papieża stanowiła
formalny podział zakonu na dwa autonomiczne zakony: Braci Mniejszych Konwentualnych
i Braci Mniejszych Obserwantów. Od tej pory każdy zakon wybierał własnego
generała.
W kolejnych latach
w zakonie obserwantów tworzyły się nowe odłamy: reformaci, alkantaryści,
rekolektanci, bracia tzw. „małej reformy”. W 1897 r. papież Leon XIII połączył
wszystkie te odłamy w jeden zakon o nazwie Zakon Braci Mniejszych.
W XVI wieku wśród
kolejnych ruchów reformatorskich wyłoniła się frakcja Mateusza z, Bascio, co
zapoczątkowało powstanie trzeciego zakonu franciszkanów. Ten odłam miał
wsparcie i formalną opiekę w zakonie konwentualnych. W 1528 r. papież Klemens
VII wydał zgodę na powstanie nowego Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów,
oficjalnie został zatwierdzony w 1619 r.
Zakon
Braci Mniejszych Konwentualnych
Zakon Braci
Mniejszych Konwentualnych – łac. Ordo Fratrum Minorum Conventualium (OFMConv) - zaliczany jest do głównego
nurtu sięgającego początków zakonu - św. Franciszka i jego pierwszych
towarzyszy. Świadczą o tym chociażby nazwy ulic w wielu miastach europejskich,
w których franciszkanie osiedlali się już w I poł. XIII wieku (w Polsce ul.
Franciszkańska w Krakowie). Nazwa zakonu Bracia Mniejsi Konwentualni spotykana
jest w dokumentach już, od 1250 r. Pierwszy klasztor w Polsce powstał w 1236 r.
we Wrocławiu, drugi w Krakowie (1237 r.).
Określenie
„konwentualni” pochodzi od łac. conventus (wspólnota, wspólne miejsce
zamieszkania). Oznacza sposób życia i prowadzenie działalności w oparciu o
priorytet życia we wspólnocie klasztornej. Cechą charakterystyczną tego zakonu
jest prowadzenie apostolstwa i duszpasterstwa przez duże wspólnoty, głównie w
miastach.
Zakonnicy aż do
rewolucji francuskiej (1789 r.) nosili habity koloru popielatego. Obecnie w
wielu krajach świata franciszkanie wracają do tego koloru. W Polsce
franciszkanie noszą habit koloru czarnego, kaptur, biały sznurek (pasek) i
koronkę franciszkańską.
Zakonnicy nazywani
są franciszkanami. W wielu krajach w użyciu są zwyczajowe, historyczne nazwy:
grey frairs (Wyspy Brytyjskie), minoryci (Słowacja, Czechy, Węgry, Austria,
Niemcy), cordeliers (dawna Francja).
Najbardziej znanym
polskim świętym jest o. Maksymilian M. Kolbe (1894-1941). Inni to bł. abp Jakub
Strzemię, bł. Rafał Chyliński, błogosławieni męczennicy z czasów II wojny
światowej: o. Jan Antonin Bajewski, o. Ludwik Pius Bartosik, o. Józef Innocenty
Guz, o. Józef Achilles Puchała, o. Karol Herman Stępień, br. Antoni Tymoteusz
Trojanowski, br. Piotr Bonifacy Żukowski. W 1991 r. zostali zamordowani w Peru
słudzy Boży o. Zbigniew Strzałkowski i o. Michał Tomaszek.
Najbardziej znani
franciszkanie to śp. o. Joachim Bar (prawnik), śp. o. Juliusz Synowiec
(biblista), śp. o. Cecylian Niezgoda (teolog, znawca franciszkanizmu), śp. o.
Andrzej Klimuszko (fitoterapeuta, zielarz), śp. o. Grzegorz Sroka
(fitoterapeuata, zielarz), o. Iwo Zieliński (filozof), o. Leon Dyczewski
(socjolog, kulturoznawca), o. Celestyn Napiórkowski (teolog, ekumenista), o.
Zdzisław Kijas (teolog, ekumenista), o. Zdzisław Suchecki (prawnik), o.
Stanisław Bazyliński (biblista).
Z tego zakonu
pochodzi pięciu polskich biskupów: o. Marian Błażej Kruszyłowicz (diec. Szczecińsko-kamieńska),
o. Augustyn Januszewicz (Brazylia), o. Jan Wilk (Brazylia), o. Stanisław
Dowlaszewicz (Boliwia), o. Jerzy Maculewicz (Uzbekistan).
Zakon prowadzi
typowo franciszkańskie stowarzyszenia i duszpasterstwa: Rycerstwo Niepokalanej,
Franciszkański Zakon Świeckich, Młodzież Franciszkańska, animacja powołaniowa,
Ruch Ekologiczny św. Franciszka a Asyżu – REFA. Franciszkanie prowadzą
działalność w środkach społecznego przekazu: telewizja Puls, radio
Niepokalanów, serwis informacyjny franciszkanie.pl. Mają trzy wydawnictwa
(Niepokalanów, „Bratni Zew” w Krakowie, Santa Severa we Włoszech). Wydają kilka
czasopism i periodyków, w tym „Rycerz Niepokalanej”, „Rycerz Niepokalanej dla
Polonii”, „Posłaniec św. Antoniego”, „W nurcie franciszkańskim”.
Prowadzą ośrodki
rekolekcyjne, domy pielgrzyma, centra kultury, Dom Pojednania i Spotkań w Gdańsku, ewangelizację
wizualną, fundacje, stowarzyszenia, ośrodki rehabilitacji i leczenia
uzależnień, dom pomocy społecznej, świetlice środowiskowe, poradnie rodzinne,
biuro podróży, sklepy, hurtownię art. religijnych. W Niepokalanowie
działa zakonna jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Od 1968 r. w Krakowie
istnieje klerycki zespół muzyczny „Fioretti”.
Franciszkanie są
spowiednikami na Watykanie, wykładowcami na wyższych uczelniach w Polsce za
granicą, katechetami w szkołach, kapelanami szpitali i więzień. Prowadzą
instytuty naukowe, dwa wyższe seminaria duchowne (Kraków, Łódź), dwa licea
ogólnokształcące i dwa gimnazja (Legnica, Niepokalanów), biblioteki klasztorne i
akademickie.
Zakonnicy
organizują spotkania ekumeniczne, festiwale muzyczne i spotkania młodych,
sympozja naukowe i koncerty. Prowadzą 42. Parafie, opiekują się 14. Sanktuariami
(najbardziej znane to Kalwaria Pacławska i Niepokalanów). Mają klasztory w
wielu krajach Europy i w Ameryce Północnej. Prowadzą misje w Azji, Ameryce
Południowej i w Afryce.
Do nich należy
największy franciszkański klasztor na świecie (Niepokalanów), a poza naszym
krajem - bazylika św. Franciszka w Asyżu, w której znajduje się kaplica grobu
Biedaczyny. W Polsce mają jedną pustelnię, na Górze Polanowskiej.
Na świecie jest
ok. 4 tys. 500 franciszkanów konwentualnych, z czego jedna czwarta to Polacy.
Geneza Rycerstwa
Niepokalanej
MI - Militia
Immaculatae (łac.) to ruch maryjno-apostolski, którego założycielem jest św.
Maksymilian Maria (Rajmund) Kolbe. RAJMUND KOLBE urodził się 8 stycznia 1894 r.
w Zduńskiej Woli. W 1910 r. wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych
(franciszkanów). W zakonie otrzymał imię Maksymilian. W 1912 r. wysłano go na
studia do Rzymu, gdzie uzyskał dwa doktoraty: z filozofii i z teologii.
Wielka miłość do
Niepokalanej, wyniesiona jeszcze z domu rodzinnego, a znajdująca swe oparcie w
tradycji Zakonu, potęgowała w nim pragnienie zdobycia całego świata i wszystkich z osobna dla Niepokalanej.
Uwrażliwiała jego serce na niepewny los tych, którzy odeszli od Boga, a także
na płynące stąd zagrożenia dla Kościoła. Będąc głęboko dotknięty bluźnierczymi
antykościelnymi i antypapieskimi pochodami masonerii w Rzymie, czuł potrzebę
uczynienia czegoś w obronie Kościoła. Myślał o jakimś stowarzyszeniu maryjnym,
nastawionym na nawracanie grzeszników, szczególnie masonów, i dążącym do
uświęcenia wszystkich chrześcijan.
Pragnienie to
urzeczywistnił 16 października 1917 r. w Rzymie, gdzie wraz ze współbraćmi
założył stowarzyszenie Rycerstwo Niepokalanej (MI). Jego istotą i podstawowym
warunkiem jest osobiste oddanie się Niepokalanej. Ma ono cel apostolski -
pogłębienie świadomego i odpowiedzialnego życia chrześcijańskiego, nawrócenie i
uświęcenie wszystkich pod opieką i za pośrednictwem Niepokalanej.
Dalszy rozwój
Rycerstwa Niepokalanej
Działalność św.
Maksymiliana w Polsce, lata 1919-1941.
Po powrocie do
kraju o. Maksymilian szerzył ideę MI najpierw w środowisku zakonnym, a od 1920
r. także wśród świeckich. Dla realizacji celu stowarzyszenia i utrzymania
kontaktu z jego członkami zaczął od stycznia 1922 r. wydawać miesięcznik
"Rycerz Niepokalanej".
W 1927 r. założył pod Warszawą klasztor-wydawnictwo Niepokalanów, który stał
się wkrótce największym klasztorem na świecie i znaczącym ośrodkiem prasowym,
wydającym kilka bardzo poczytnych miesięczników i "Mały Dziennik".
W 1930 r. św. Maksymilian wyjechał do Nagasaki, gdzie założył Niepokalanów
japoński (Mugenzai no Sono) oraz rozpoczął wydawanie japońskiego odpowiednika
"Rycerza Niepokalanej" ("Seibo no Kishi"). Przynaglany
wielką miłością do Niepokalanej pragnął, aby na całym świecie powstawały
podobne Niepokalanowy (męskie i żeńskie), które by w sposób praktyczny
realizowały cel MI.
Po powrocie do kraju, w 1936 r., rozwijał działalność wydawniczą Niepokalanowa,
założył radiostację, planował zbudować lotnisko - pragnął dla zdobycia dusz
Niepokalanej wykorzystać wszystkie środki, byle godziwe.
W 1941 r. został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym w Auschwitz,
gdzie stał się numerem 16670. Pobyt w obozie zakończył ostatecznie apostolską i
misyjną działalność o. Maksymiliana. Cierpienia, które dzielił z innymi,
stawały się symbolem męczeństwa za wiarę i ojczyznę, gdyż te dwie wartości o.
Kolbe uznawał w swoim całym życiu za najważniejsze. Nieustanna ofiara życia św.
Maksymiliana oraz, będąca naturalną konsekwencją oddania się i bezgranicznego
zaufania, gotowość na wszystko dla Niepokalanej, ukoronowana została samo ofiarowaniem
się na śmierć. W powszechnie znanych okolicznościach o. Maksymilian oddał życie
za brata - współwięźnia, ojca rodziny, idąc dobrowolnie na śmierć głodową.
Zmarł, uśmiercony zastrzykiem trucizny, 14 sierpnia 1941 r.
Ukazując jego życie, jako przykład dla wiernych, zwłaszcza dla kapłanów, papież
Paweł VI ogłosił go błogosławionym (17 X 1971), a Jan Paweł II - świętym (10 X
1982).
Rycerstwo
Niepokalanej dziś
Drogę apostolską
św. Maksymiliana, tzn. ideę Rycerstwa Niepokalanej, realizuje się w wielu
krajach świata, w Niepokalanowach męskich i żeńskich, wydając w ponad 20
wersjach "Rycerza Niepokalanej", zakładając radiostacje i ośrodki
telewizyjne.
Rycerstwo Niepokalanej, przybierając różne formy działalności, liczy obecnie ok.
3 mln członków.
Dnia 17 października 1997 r., w 80. rocznicę powstania Rycerstwa Niepokalanej,
Kościół uznał je za publiczne, powszechne i międzynarodowe stowarzyszenie
wiernych, w którym zgodnie z kanonem 298 Kodeksu Prawa Kanonicznego duchowni i
świeccy "dążą wspólnym wysiłkiem do ożywiania doskonalszego życia, do
rozwoju publicznego kultu lub popierania chrześcijańskiej doktryny, albo do
podejmowania dzieł apostolatu, mianowicie poczynań związanych z ewangelizacją,
wykonywania dzieł pobożności lub miłości lub zmierzających do ożywienia duchem
chrześcijańskim porządku doczesnego". Rycerstwo Niepokalanej, jako
stowarzyszenie działa w oparciu o normy kanonów 312-320 Kodeksu Prawa
Kanonicznego oraz przepisy własnych Statutów Generalnych, zatwierdzonych przez
Papieską Radę ds. Świeckich. Działalność Stowarzyszenia w danym kraju reguluje
ponadto Dyrektorium Narodowe, zatwierdzone przez Centrum Międzynarodowe MI w
Rzymie.
Członkowie
Stowarzyszenia nazywają się rycerzami Niepokalanej. Nazwa ta wskazuje na
charakterystyczny motyw walki, którą podejmuje każdy wstępujący w szeregi MI.
Chodzi tu o walkę z "siłami ciemności", zorganizowanymi przeciw
Kościołowi, której to walce przewodzi Niepokalana. Dlatego Rycerstwo odwołuje
się do dobrze znanego obrazu na Cudownym Medaliku, przedstawiającego
Niepokalaną, która stoi na kuli ziemskiej, oplecionej przez węża-szatana, i
miażdży stopą jego głowę. Z Jej rąk spływają na Ziemię promienie łask. Jest to
biblijny obraz walki węża i Niewiasty, tej właśnie walki, w której uczestniczy
Rycerstwo Niepokalanej. Nazwa Stowarzyszenia podkreśla szlachetność tej walki,
ponieważ ze stanem rycerskim zawsze kojarzą się takie cnoty, jak: honor,
wierność, hart ducha, odwaga. Według słów papieża Pawła VI, "każdy
chrześcijanin powinien być rycerzem - militante".
Struktura
organizacyjna MI
MI nie tylko
pragnie rozpowszechniać jakieś szczególne nabożeństwo lub specjalną aktywność
charytatywną, lecz czyni z pobożności maryjnej konkretną drogę do świętości.
Dlatego przynależność do MI nie może ograniczać się tylko do wymiaru
pobożnościowego, lecz winna prowadzić do zanurzenia całego życia w świetle
maryjnym.
Św. Maksymilian, chcąc nadać Rycerstwu Niepokalanej jak najszersze możliwości
oddziaływania, przewidział trzy formy lub stopnie przynależności: MI-1, MI-2 i
MI-3.
Głównym nurtem
jest MI-1, które działa na zasadach ruchu, czyli w sposób niezorganizowany.
Przynależność w tej formie polega na realizowaniu podstawowych warunków,
zawartych w Dyplomiku Rycerstwa Niepokalanej, i przeżywaniu w sposób
indywidualny oddania się Niepokalanej, stosownie do możliwości, bez
przyjmowania jakichś specjalnych zadań czy dodatkowych zobowiązań. MI-1 jest
bazą, z której rekrutują się członkowie należący do kolejnych stopni Rycerstwa:
MI-2 i MI-3.
MI-2 to grupy
zorganizowane, czyli, koła, które prowadzą formację członków i podejmują
wspólne akcje. Koła MI mają prawo opracowywać odrębne programy działania i funkcjonować,
jako konkretne wspólnoty z określonymi podstawami prawnymi i własnym zarządem.
Typowym przykładem takiego MI-2 jest parafialne koło Stowarzyszenia.
W stopniu MI-3 są
ci, którzy pragną i mogą poświęcić cały swój czas apostolstwu, zgodnemu z
istotnym ideałem MI. Chodzi tu m.in. o posługę w Niepokalanowach, centrach
kierowniczych i domach maryjnych oraz przynależność do instytutów i zgromadzeń
męskich i żeńskich o inspiracji Kolbińskiej.
Statuty Generalne
wskazują na te formy przynależności do Rycerstwa, choć w sposób szczególny
zajmują się jego działalnością zorganizowaną, czyli MI-2. Jest tak dlatego, że
dla tej właśnie formy działalności potrzebne było ścisłe określenie jej zasad,
a także dlatego, że grupa zorganizowana, ułatwiając pogłębianie formacji
duchowej, teologicznej i mariologicznej, umożliwia owocniejszą pracę apostolską
w dziele nawracania "wszystkich i każdego z osobna".
Wspólnym elementem
wszystkich form jest poświęcenie się Matce Bożej Niepokalanej. We wszystkich
formach członkowie Stowarzyszenia zaczynają "swą misję od nawrócenia i
uświęcenia siebie" (art. 10), następnie "przyswajają sobie misję
Kościoła. Pragną nieść Ewangelię Chrystusa, jako źródło nadziei człowieka i
odnowy społeczeństwa" (art. 11) . Jako główne zadanie stawiają sobie
"szerzenie Królestwa Chrystusowego pod opieką i za pośrednictwem
Niepokalanej" (art. 3), "świadomi tego, że są zawsze i wszędzie
misjonarzami..." (art. 15).
Zarówno
indywidualnie, jak i w działalności zorganizowanej, członkowie Rycerstwa mogą i
powinni stawać się apostołami pióra, mikrofonu czy ekranu (art. 18). "Mają
ukazywać, zwłaszcza swą służebną postawą, wartość braterstwa, sprawiedliwości i
miłości" oraz działać na rzecz obrony życia i godności osoby ludzkiej
(art. 14). Członkowie Rycerstwa Niepokalanej są zachęcani, aby ofiarowywać
swoje cierpienia Bogu przez Niepokalaną, dzięki czemu całe Rycerstwo
uczestniczy w tajemnicy odkupieńczej ofiary Chrystusa i ożywia swój zapał
misyjny (art. 16); powinni ponadto nosić i propagować "Cudowny Medalik,
który jest znakiem matczynej troski Maryi o grzeszników i służy, jako środek do
ich nawracania" (art. 15). Medalik był dla św. Maksymiliana jednym z
potężniejszych środków w działalności apostolskiej MI.
