W dniu 06.02.2017 r. w Katolickiej Szkole Podstawowej, Katolickim Gimnazjum oraz Katolickim Liceum Ogólnokształcącym gościła grupa artystyczna „Atena” z Żywą Lekcją Historii „Od utraty niepodległości  do powstań śląskich”.  Przedstawienie odbyło się z udziałem uczniów oraz użyciem rekwizytów przygotowanych przez prowadzących. Panowie w sposób humorystyczny przedstawili następującą problematykę:

a)  III rozbiór Polski;

b)  Księstwo Warszawskie;

c) Odzyskanie Niepodległości;

d)  Powstania Śląskie.

III rozbiór Polski (1795) – ostatni z trzech rozbiorów Polski, do których doszło pod koniec XVIII w. Już w czasie trwania insurekcji kościuszkowskiej 11 lipca 1794 roku poseł pruski w Petersburgu Leopold Heinrich von Goltz pisał w swym raporcie, że cała Rosja domaga się rozbioru Polski i wymazania imienia polskiego. Niecały rok po upadku insurekcji, 24 października 1795, monarchowie Rosji, Prus i Austrii (a właściwie imperium Habsburgów) uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej.

Księstwo Warszawskie – istniejące w latach 1807–1815, formalnie wolne, w rzeczywistości terytorium zależne podporządkowane Cesarstwu Francuskiemu i jego władcy, Cesarzowi Francuzów Napoleonowi Bonaparte. Polityczna namiastka państwa polskiego. Władcą suwerennym Księstwa był król Królestwa Saksonii, które wchodziło w skład Związku Reńskiego, będącego protektoratem Cesarstwa Francuskiego.

Zostało stworzone przez Cesarza Francuzów Napoleona I oraz Cesarza Rosji Aleksandra I w 1807 roku na mocy Traktatu z Tylży, jakie Cesarstwo Francuskie podpisało 7 i 9 lipca 1807 w Tylży z Imperium Rosyjskim i Królestwem Prus. Utworzone z ziem drugiego, trzeciego oraz częściowo pierwszego zaboru pruskiego, w 1809 za sprawą nieudanego ataku Austrii zostało powiększone o ziemie austriackie trzeciego zaboru i skrawka pierwszego zaboru (cyrkuł zamojski). Sytuacja polityczna po klęsce pruskiej jesienią 1806 roku (pod Jeną i Auerstedt, następnie zajęciu pruskich twierdz Magdeburg, Szczecin i Kostrzyn), a wreszcie klęsce rosyjsko-pruskiej pod Frydlandem w czerwcu 1807, sprzyjała idei odbudowy państwowości polskiej.

Księstwo Warszawskie było kompromisem pomiędzy Napoleonem i Aleksandrem. Aleksander nie chciał, by nowe, zależne od Francji państwo mogło stanowić zagrożenie dla Rosji, także w interesie Napoleona nie leżało, by zamieszkałe przez Polaków terytorium mogło dążyć do suwerenności. Dla Księstwa oznaczało to zmniejszenie obszaru, na jakim mógł dokonywać się pobór, a więc i siły militarnej. W kwestiach gospodarczych oznaczało to ograniczenie dostępu do Bałtyku, a co za tym idzie, możliwości eksportu, w głównej mierze zboża (nawet przy blokadzie kontynentalnej). Słabe państwo miało więc już na starcie znacznie ograniczony potencjał gospodarczo-militarny.

Wielu wybitnych historyków polskich zajmujących się epoką napoleońską (Marian Kukiel, Waldemar Łysiak) zwraca jednak uwagę, że decyzje o kształcie terytorialnym Księstwa i jego nazwie wynikały z realiów wojennych i stosunku sił między Francją a jej przeciwnikami w chwili zawierania pokoju w Tylży. Otóż armia francuska po ciężkiej kampanii zimowej wprawdzie pobiła Rosjan i Prusaków, ale była już wyczerpana i uzależniona od wsparcia z odległej ojczyzny. Tymczasem na flance francuskiej znajdowała się nienaruszona jeszcze armia austriacka, która mogła sprzymierzyć się z Rosją (do tego parła dyplomacja angielska) i próbować wziąć rewanż za klęskę z rąk Napoleona sprzed dwóch lat (Austerlitz 1805). W tej sytuacji zawarcie pokoju, który umocniłby pozycje francuskie w Europie Środkowej i dał czas na wzmocnienie Polski związanej sojuszem z Francją było dla Napoleona ważniejsze, niż kwestia nazwy nowego zależnego od niego państwa. Napoleon uważał, że przywrócenie pełnej nazwy Królestwo Polskie, jak również odbudowa terytorialna Polski nastąpią stopniowo w przyszłości, co potwierdziło powiększenie przez niego Księstwa kosztem Austrii w 1809 r., oraz niestety nieudane próby wymiany z Austrią francuskich terytoriów dalmackich na Galicję, która miała wzmocnić Księstwo. Według wydanej przez Napoleona odezwy, także wojna z Rosją w 1812 r. miała na celu odbudowę Królestwa Polskiego w jego dawnych granicach przedrozbiorowych.

 

Powstania Śląskie

I powstanie śląskie

I powstanie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wybuchło samorzutnie 16 sierpnia 1919 r. w związku z aresztowaniem śląskich przywódców Polskiej Organizacji Wojskowej i niezadowoleniem ludności polskiej z terroru i represji niemieckich, których przejawem była m.in. masakra w Mysłowicach. Powstanie objęło głównie powiaty pszczyńskie i rybnicki oraz część okręgu przemysłowego. Powstanie stłumione zostało przez Niemców do 26 sierpnia 1919 r. Rząd Polski, który był zaangażowany militarnie w wojnę polsko-bolszewicką, nie mógł poprzeć powstania. Jedynym celem, jaki osiągnięto, było zmuszenie władz niemieckich do ogłoszenia amnestii, zaś na obszarze plebiscytowym wciąż panowały siejące terror bojówki.

II powstanie śląskie

II powstanie pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka wymierzone było w niemiecką dominację we władzach administracyjnych prowincji i zapewnienia bezpieczeństwa ludności polskojęzycznej. Wybuchło po licznych aktach terroru ze strony niemieckiej. Powstanie objęło swym zasięgiem cały obszar okręgu przemysłowego oraz część powiatu rybnickiego.

Komisja Międzysojusznicza zażądała wstrzymania walk, lecz Zgrzebniokowi udało się uzyskać dostęp Polaków do tymczasowej administracji, likwidację znienawidzonej przez Polaków niemieckiej policji Sipo oraz udział w nowych organach bezpieczeństwa. W ten sposób cele powstania zostały osiągnięte, zaś Polacy uzyskali znacznie lepsze warunki do kampanii przed plebiscytem.

III powstanie śląskie

III powstanie, pod wodzą Wojciecha Korfantego, miało na celu poprawę niekorzystnego dla Polaków wyniku Plebiscytu na Górnym Śląsku. Na mocy postanowień traktatu wersalskiego, decyzję do którego państwa należeć będzie Górny Śląsk, oddano w ręce ludności mającej się wypowiedzieć w 1921 r. w plebiscycie. Większość ludności (59,6%) opowiedziała się za Niemcami. Na życzenie Polski dopuszczono do głosowania Górnoślązaków mieszkających poza granicami Śląska, ponieważ liczono na głosy Górnoślązaków z Belgii, Zagłębia Ruhry i Zagłębia Dąbrowskiego. W konsekwencji głosy tych ludzi zaważyły na wygraniu plebiscytu przez Niemcy.

III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. i było największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX w.

W 1922 r. podpisano w Genewie konwencję w sprawie Śląska, według której obszar przyznany Polsce powiększony został do ok. ⅓ spornego terytorium. Konwencja była korzystna dla Polski jeśli chodzi o istniejące na nim obiekty przemysłowe. Polsce przypadło 50% hutnictwa i 76% kopalń węgla.

Włączenie części Górnego Śląska do Polski

Po wydaniu decyzji dotyczącej podziału Górnego Śląska polskie stronnictwa polityczne i organizacje zawodowe utworzyły Naczelną Radę Ludową z Józefem Rymerem na czele. Na czele analogicznego organu niemieckiego – Wydziału Niemieckiego – stanął Hans Lukaschek. Rozpoczęła się ewakuacja wojsk Komisji Międzysojuszniczej, podczas której bojówki niemieckie rozpoczęły gwałtowną akcję terrorystyczną, w wyniku której zginął m.in. oficer francuski. 20 czerwca wojska polskie przekroczyły granicę koło Szopienic i wkroczyły na Śląsk. Władze polskie objęły powiat katowicki. Pierwszym wojewodą śląskim został Józef Rymer. 16 lipca 1922 r. podpisano w Katowicach dokument upamiętniający przejęcie części Śląska przez Rzeczpospolitą Polską.

W tym czasie na terenach przyznanych Niemcom rozpoczął się odwet na tych Ślązakach, którzy w okresie plebiscytowym działali na rzecz Polski. Zabraniano rozmawiać po polsku w lokalach publicznych, znieważając tych, którzy zakazu tego nie przestrzegali. Bojkotowano działaczy polskich, wprowadzano ograniczenia w działalności polskich organizacji.

 

 

Źródło: www.wikipedia.pl